Proces o nieważność małżeństwa kanonicznego rozpoczyna się od założenia w sądzie biskupim skargi powodowej. Jest to pismo zaskarżające ważność małżeństwa. Skarga powodowa jest najważniejszym dokumentem w procesie, ponieważ musi być w niej zawarty tytuł nieważności, oraz bardzo szczegółowe uzasadnienie. Jeśli okoliczności nieważności nie zostaną przedstawione w sposób wystarczający, skarga może nie zostać przyjęta przez sąd.
Po przyjęciu skargi powodowej, najczęściej dochodzi do zajęcia stanowiska przez drugą stronę procesu. A następnie do zawiązania się sporu sądowego. Powstaje pytanie czy badane małżeństwo jest ważne. Celem zaś dalszego postępowania w całym procesie będzie odpowiedź na postawione pytanie, która znajdzie się w wyroku końcowym.
Następnie dochodzi do postępowania dowodowego tzw. instrukcji sprawy. W procesie może być przesłuchana strona powodowa, strona pozwana, świadkowie strony powodowej i pozwanej. Na tym etapie można przedstawiać wszystkie dowody, które wcześniej nie zostały dołączone do skargi. Oprócz zeznań świadków dowodami mogą być dokumenty, korespondencja, e – maile, wypowiedzi na formach, zdjęcia. Katalog dowodów w postępowaniu kanonicznym nie jest zamknięty, w związku z tym mogą pojawić się jeszcze inne dowody. Im więcej strona przedstawi dowodów tym bardziej, zwiększa szansę na uzyskanie dla siebie korzystnego rozstrzygnięcia. Na tym etapie może być również powołany biegły.
Po etapie dowodowym dochodzi do dyskusji sprawy. Jest to etap kiedy postępowanie dowodowe zostaje już zamknięte. Strony zaś otrzymują do wglądu akta, gdzie mogą zgłosić swoje uwagi.
Pod sam koniec postępowania, głos w sprawie zabiera jeszcze obrońca węzła małżeńskiego. Jest to prawnik, którego rolą jest znalezienie wszystkich argumentów ze sprawy na rzecz ważności małżeństwa.
Postępowanie kończy się wyrokiem.
Powyższy artykuł opisuje tryb zwykły procesu.
