Proces o nieważność małżeństwa – wyjaśnianie niektórych pojęć

malmesbury

Adwokat kościelny / Pełnomocnik – prawnik reprezentujący stronę w procesie o nieważność małżeństwa. Jego uprawnienia reguluje kodeks prawa kanonicznego, instrukcja procesowa Dignitas Connubii, oraz motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus.

Audytor – sędzia, który zbiera materiał dowodowy mający ustalić stan faktyczny. Natomiast materiał dowodowy do sądu kościelnego dostarcza sama strona powodowa lub pozwana, chcąc określone fakty udowodnić. Niewątpliwie strony przy dowodzeniu są o wiele bardziej skuteczne jeśli korzystają z pomocy prawnika kanonisty.

Dekanat – jednostka organizacyjna w diecezji Kościoła katolickiego obejmująca zasięgiem określony rejon, na którego terytorium znajduje się pewna liczna parafii np.: Dekanat Świnoujście w Archidiecezji Szczecińsko-Kamieńskiej, Dekanat Sopot w Archidiecezji Gdańskiej. Dekanatem kieruje dziekan.

Dyskusja sprawy – moment w procesie kanonicznym, kiedy strony mogą zapoznać się z aktami, oraz zgłosić uwagi.

Dyspensa super rato – nazwa procedury polegającej na uzyskaniu dyspensy od małżeństwa ważnie zawartego, ale niedopełnionego.

Instrukcja sprawy – czas w procesie kiedy gromadzone są dowody, najczęściej przesłuchanie świadków.

Kancelaria kanoniczna, kancelaria prawa kanonicznego, kancelaria adwokata kościelnego – tak zazwyczaj nazywają się kancelarię świadczące pomoc w zakresie pomocy w uzyskaniu nieważności małżeństwa kanonicznego. Prawo kanoniczne nie reguluje jednak nazewnictwa tego typu działalności.

Kanonista – określenie prawnika, będącego absolwentem prawa kanonicznego.

Konkordat – jest to umowa międzynarodowa zawierana między Stolicą Apostolską, a danym państwem. Reguluje wzajemne relację. Konkordat między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską został zawarty 28 lipca 1993 r, a następnie ratyfikowany 23 lutego 1998 r. Konkordat zagwarantował Kościołowi autonomię prawną, polegającą na tym, że Kościół rządzi się w swych sprawach własnym prawem – prawem kanonicznym m. in. w sprawach dotyczących małżeństwa kanonicznego. Stolicę Apostolską przy zawieraniu konkordatu reprezentuje nuncjusz apostolski.

Niezdolność do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich z przyczyn natury psychicznej – najczęstszy tytuł ( kanon. 1095 n. 3 ) z którego rozpatrywana jest nieważność małżeństwa. Nie chodzi tu o chorobę psychiczną, ale raczej o wady charakteru. Przyczyną psychiczną z której rozpatrywana jest nieważność małżeństwa kościelnego bardzo często bywa niedojrzałość. Niedojrzałość może przejawiać się wysokim egoizmem, utrudniającym relację międzyosobowe.

Obrońca węzła małżeńskiego – występuje w procesie przeciwko nieważności, jego celem jest przedstawianie wszystkich dowodów na rzecz ważności małżeństwa.

Ordynariusz – najczęściej w procesach kanonicznych odnosi się do biskupa diecezjalnego, chodź te pojęcie jest szersze.

Powód- osoba występująca ze skargą powodową.

Pozwany – z zasady w procesach o nieważność przedstawiający inne stanowisko niż powód.

Rota Rzymska – najwyższy trybunał w sprawach o nieważność w Kościele katolickim.

Skarga powodowa – pismo zaskarżające nieważność małżeństwa.

Stwierdzenie nieważności małżeństwa kanonicznego – taka jest poprawna nazwa wyroku w którym orzeka się nieważności małżeństwa kanonicznego. Inne nazwy np.: unieważnienie ślubu kościelnego, unieważnienie małżeństwa kościelnego, rozwód kościelny są popularne, ale niepoprawne.

Sąd Biskupi – miejsce gdzie odbywa się proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa kanonicznego. Zazwyczaj każda diecezja ma swój sąd. Zdarza się jednak, że Sąd może być dla kilku diecezji np.: Sąd Metropolitalny Warszawski jest również właściwy dla Diecezji Warszawsko – Praskiej, oraz Ordynariatu. Oprócz nazwy sąd biskupi mogą też występować inne określania np.: sąd kościelny, trybunał kościelny, sąd metropolitalny, lub trybunał metropolitalny.

Wikariusz sądowy, oficjał – urzędnik Kurii zarządzający sądem kościelnym

Właściwość sądowa – oznacza, że nie każdy sąd jest właściwy do rozpatrzenia nieważności małżeństwa. Właściwy jest sąd zawarcia małżeństwa oraz miejsca gdzie przebywa strona pozwana lub powodowa np: miejscem zawarcia małżeństwa jest Warszawa, strona powodowa zamieszkuje w Łodzi, a strona pozwana w Giżycku. W tym przypadku osoba chcąca rozpocząć proces będzie miała wybór miejsca procesu między sądami biskupimi Archidiecezji Łódzkiej, Archidiecezji Warszawskiej, i Diecezji Ełckiej, ponieważ Giżycko przynależy do Diecezji Ełckiej.

Czy można zawrzeć małżeństwo tajnie?

Małżeństwo tajnePrawo kanoniczne dopuszcza zawarcie tajnego małżeństwa kościelnego, jednakże spełnione muszą być pewne warunki. Kan. 1130 kodeksu prawa kanonicznego stanowi, że ordynariusz miejsca może zezwolić na zawarcie takiego małżeństwa na skutek poważnej i naglącej przyczyny.

W przypadku zawarcia małżeństwa bez zgody ordynariusza, małżeństwo będzie ważne, ale niegodziwe. Ważną i naglącą przyczyną mogą być zaś bardzo różne sytuacje. Kodeks kanoniczny nie zawiera katalogu takich sytuacji. Może więc chodzić o doznanie zarówno ekonomicznych szkód ( np.: rodzice jednej ze stron nie akceptują małżeństwa, i w przypadku jego zwarcia mogą powziąć kroki pogarszające sytuację ekonomiczną strony ), jak również szkód o charakterze społecznym ( np.: wyjdzie na jaw, że osoby, które uchodziły za małżonków, tak naprawdę żyły w konkubinacie ). Mogą wchodzić też w grę inne poważne przyczyny ( np.: sytuacje dotyczące zagrożenia życia lub zdrowia ).

Ordynariusz miejsca, asystujący, świadkowie, oraz małżonkowie zobowiązani są do zachowania tajemnicy o zawarciu małżeństwa. Obowiązek zachowania tajemnicy przez ordynariusza miejsca ustaje jeśli z powodu jej zachowania zagraża poważne zgorszenie lub wielka szkoda dla świętości małżeństwa. Strony powinny być o tym powiadomione. W przypadku zawarcia tajnego małżeństwa musi też nastąpić przeprowadzenie badań przedmałżeńskich, jednakże jest ono dokonywane również tajnie.

Na koniec tajne zwarte małżeństwo jest zapisywane w specjalnej księdze, przechowywane w tajnym archiwum kurii.